باس لکی (به لکی: پِرتال لَکی) لباس سنتی لکی برگرفته از فرهنگ، دین و… مردمان لک در گذشته و حال است؛ و از نمادهای مهم مردم لک میباشد. کاربرد این پوشاک در بین مردم لک به قدری فراگیر بودهاست که اشعاری هم به این مضمون سرودهاند. این لباس بر حسب شغل و فصلهای سال و سن افراد دچار دگرگونی میشود.[۹۳][۹۴][۹۵][۹۶]
لکها در مناطق غربی و شمالی استان لرستان، شرق استان کرمانشاه، جنوب شرقی استان ایلام و جنوب و شرق استان همدان وهمچنین بخشهایی از عراق ساکن هستند.[۱][۹۷]لغتنامه دهخدا لکها را ساکن کرمانشاه، همدان، اصفهان و کردستان معرفی میکند.[۹۸] دانشنامه ایرانیکا در مقاله عشایر ایران سکونتگاه لکها را عراق عجم در مناطق کوهستانی غرب و جنوب غرب ایران معرفی میکند. ایرانیکا در ادامه منطقه بخش طرهان، شهرستان کوهدشت، بخشهایی از شهرستان خرمآباد و مناطق بین رودخانه کشکان و سیمره را به عنوان سکونتگاه مردم لک معرفی میکند.[۹۹]
دانشنامه جهان اسلام در توصیف سکونتگاه مردم لک شهرستان دلفان، شهرستان سلسله که همان الشترمیباشدبخش طرهان، منطقه بالاگریوه، شهرستان خرمآباد و بهطور کلی غرب و شمال غربی استان لرستان را سکونتگاه مردم لک معرفی میکند.[۱۰۰]
سازمان امور عشایری ایران سرزمین محل سکونت مردم لک را اینگونه توصیف میکند:
ایلات و طوایف لک در شمال و شمال غربی لرستان سکونت دارند و سرزمین لک نشین به صورت خط منحنی در درههای رودخانه سیمره میان بروجرد، نهاوند، خرمآباد، کرمانشاه و ایلام قرار گرفتهاست.[۱۰۱]
در تاریخهای گذشتگان از جمله تاریخ گزیده نوشته حمدالله مستوفی از شانزده ولایت به عنوان کردستان یاد شدهاست. حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری نخستین کسی بود که اسم کردستان و شانزده ولایت آن را آوردهاست:[۱۰۲]
کردستان و آن شانزده ولایت است و حدودش به ولایات عرب و خوزستان و عراق عجم و آذربایجان و دیاربکر پیوستهاست. آلانی، الیشتر، بهار، خفتیان، دربند، تاج خاتون، دربند رنگی، دزبیل، دینور، سلطان آباد، چمچمال، شهر زور، کرمانشاه (قرمیسین) هرسین، وسطام
برخی از صنایع دستی مردم لک
- سیاه چادر بافی عشایر :سیاهچادر که در زبان لکی، «داووار» یا «سێاه ماڵ» گفته میشود و قدمت آن به هزارههای قبل از میلاد بر میگردد. سیاه چادر نوعی چادر است که از موی بز سیاه و توسط زنان عشایر بافته میشود. عشایر در کوچهای ییلاق و قشلاق برای اقامت خود معمولاً در زیر این سیاه چادرها زندگی و استراحت میکنند.[۱۰۳][۱۰۴]
- گلیم بافی : از جمله معروفترین مناطق گلیمبافی شهرستان هرسین است که گلیمهای آن شهرت فراوانی دارد. گلیم دست بافتهای ساده است از (تار پنبه یا پشم) و پود (پشم) که معمولاً از پشم حیوانات اهلی بر دار افراشته بافته شده که هر منطقه طرح مختص به خود را داراست و عموماً به عنوان فرش کاربرد داشتهاست. ممکن است بافت گلیم با تغییراتی کاربردهای دیگری غیر از فرش در بین عشایر داشته باشد: از جمله نمک دان، جل اسب، نوار چادر
- ۹۹/۰۹/۰۷